تعریف ریل فولادی

این نوع ریل از طریق فرایند نورد ساخته می‌شود. پس از آن که عملیات نورد بر روی این ریل‌ها صورت گرفت، دو قطعه موازی را با سطح مقطع معین و طول بلند که بین آن‌ها ریل‌بندهایی به صورت عمودی قرار دارند، تشکیل می‌دهد. هدف از ساخت و نصب ریل های فولادی به شکل دو خط موازی در کنار یکدیگر، برای تسهیل حمل و نقل و انتقال واگن‌ها است.

ریل های فولادی بیشتر اوقات برای استفاده در صنعت راه‌آهن و مترو به کار می‌روند. عموما برای ساخت آنها از فولاد CK45 و CK55 استفاده می‌شود. این فولادها خاصیت ضد سایشی دارند، بنابراین برای ریل‌ها بهترین گزینه به شمار می‌روند. ویژگی‌های این دو نوع فولاد عبارتند از:

فولاد CK45

میزان کربن استفاده شده در این فولاد در حد متوسط (بین ۰.۴ تا ۰.۵ درصد) است. استحکام کششی مناسب، یکی از ویژگی‌های این فولاد پرکاربرد محسوب می‌شود.

دمای آستنیته شده فولاد CK45، بین ۸۲۰ تا ۸۵۵ درجه سانتیگراد است. از جمله کاربردهای این فولاد می‌توان به استفاده در ساخت چرخ دنده، محور و غلتک اشاره کرد. با توجه به کاربرد این فولاد در ساخت ریل، با بالا رفتن قیمت ورق CK45 نیز قیمت ریل افزایش می‌یابد.

ریل های فولادی باید بتوانند بارها را هدایت و حمل کنند. بنابراین فولاد ریل آهن، سطح مقطع و شکل هندسی خاصی دارد. هدف از ساختار ویژه ریل، این است که بتواند وزن بار را تحمل کند و اصطکاک کمی برای حرکت بار ایجاد کند تا مانع حرکت نشود.

ریل قطاری چیست؟

فولاد CK55

این فولاد در دسته فولادهای قابل عملیات حرارتی جای می‌گیرد که دارای کربن حدود ۰.۵۵ درصد است. از خصوصیات فولاد CK55، می‌توان به ماشین‌کاری خوب و قابلیت جوشکاری اشاره کرد که از انواع جوشکاری می‌توان برای آن استفاده کرد.

از این فولاد در زمینه‌های ساخت قطعات موتور، خودرو و قطعات ماشین‌سازی استفاده می‌شود. همچنین، در بازار آهن تهران و ایران، این فولاد برای تولید قطعاتی مثل شفت‌ها و بوش‌ها با سختی بالا، غلطک‌ها، ابزارآلات ماشین‌های صنعتی و قطعات مقاوم به سایش مثل ریل‌های مترو و راه‌آهن به فروش می‌رسد.

ریل صنعتی

انواع ریل فولادی و کاربرد آنها

ریل معمولی از فولاد حاوی ۰.۷ درصد کربن و ۱ درصد منگنز ساخته شده است و با نام فولاد ریل کربن منگنزی شناخته می‌شود. امروزه ریل عمدتا با ریخته گری پیوسته و به دنبال آن با پردازش سریع چند مرحله‌ای در کارخانه‌های نورد گرم، تولید می‌شود.

راه‌های زیادی برای دسته‌بندی انواع ریل فولادی وجود دارند که از جمله آنها می‌توان به وزن، کاربرد و استانداردهای بین المللی کاربرد اشاره کرد که در ادامه به طور مفصل درباره آنها صحبت می‌کنیم:

۱. انواع ریل فولادی بر اساس وزن

ریل‌ها وزن‌های مختلفی دارند که معمولا بر اساس وزن به دسته‌هایی مثل ریل ۲۴ کیلوگرمی، ریل ۵۰ کیلوگرمی، ریل ۳۸ کیلوگرمی، ریل ۴۳ کیلوگرم، ریل ۶۰ کیلوگرم، ریل ۷۵ کیلوگرم و … تقسیم می‌شوند.

ریل‌هایی با وزن ۴۳ کیلوگرم به بالا را عموما ریل سنگین وزن می‌نامند و ریل‌های پایین‌تر از این وزن را ریل سبک می‌گویند. نوع خاصی از ریل فولادی به نام ریل جرثقیل وجود دارد که برای راه‌آهن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۲. انواع ریل فولادی بر اساس استاندارد بین‌المللی

تولید ریل فولادی را می‌توان بر اساس استانداردهای بین المللی مانند GB، AREMA، BS، UIC، JIS و … انجام داد. این استانداردها کمک می‌کنند تا در کشورهای مختلف اندازه‌های ریل گوناگون برای پروژه‌ها وجود داشته باشند.

۳. انواع ریل فولادی بر اساس روش تولید

با توجه به فرآیند ساخت، ریل های فولادی به طور عمده به ریل های نورد گرم و ریل های عملیات حرارتی تقسیم می‌شوند. در واقع همه ریل ها را با ریخته‌گری و فرآیند نورد گرم می‌سازند.

ریل جرثقیل سقفی چیست؟

۴. انواع ریل فولادی بر اساس کاربرد

ریل فولادی با توجه به کاربرد در سه گروه ریل های راه آهن، ریل‌های جرثقیلی و ریل‌های معدنی قرار می‌گیرند. در ادامه تیپ‌های مهم هر گروه را معرفی می‌کنیم:

ریل های راه آهن (Rail Road) برای قطارهای شهری و بین شهری استفاده می‌شوند و تیپ‌های R، UIC، P و S را در بر می‌گیرند.
ریل های جرثقیل (Crain Rail)، ریل‌هایی محسوب می‌شوند که جرثقیل‌های صنعتی روی آنها حرکت می‌کنند. ریل جرثقیلی در تیپ‌های MRS، CR، QC، KP به فروش می‌‌رسد.
ریل های معدنی (Mineral Rail)، در معادن مورد استفاده قرار می‌گیرند و تیپ‌های JIS، S، R را شامل می‌شوند.

از تیپ‌های مختلف ریل‌های عنوان شده، فقط چند مورد را توضیح می‌دهیم:

تیپ UIC 60: مورد استفاده در پروژه‌های راه‌آهن بین شهری (سبک) و درون شهری (سنگین)
تیپ S54: مورد استفاده در پروژ‌ه‌های مترو (سبک)؛ بار قابل حمل ۱۴ تن است.
تیپ S49: مورد استفاده در پروژه‌های قطار (سبک)؛ بار قابل حمل می‌تواند بین ۸ تا ۱۰ تن باشد.
در بین انواع ریل ها، ریل های R و S متداول‌ترین نوع مصرفی ریل راه‌آهن و معدن محسوب می‌شود. برای شناسایی ریل های R و S که بیشتر از سایرین خرید و فروش می‌شوند، یک عدد دو رقمی در کنار شناسه استاندارد استفاده می‌شود که مقدار جرم ریل به ازای یک متر طول آن را نشان می‌دهد. همچنین این عدد نشان‌دهنده تحمل و استحکام ریل فولادی است.

این ریل ها که بیشتر برای قطارهای مترو یا درون شهری و حمل و نقل برون شهری استفاده می‌شوند، سطح مقطع یکسان اما ابعاد متفاوتی دارند. گاهی این ریل‌ها از آلیاژهای مختلفی از فولاد ساخته می‌شوند.