ریل فولادی چیست؟ | استاندارد و وزن هر شاخه ریل آهنی

قطار به عنوان یک وسیله ی حمل و نقل ایمن و مقرون به صرفه نقش بسیار مهمی در توسعه ی کشورها ایفا کرده است. حمل مسافر تنها یکی از جنبه ای کارکرد راه آهن است و بخش عمده ای سیستم حمل و نقل ریلی برای جابجایی بار مورد استفاده قرار می گیرد. از مهمترین اجزای صنعت حمل و نقل ریلی، ریل های فولادی هستند که بدون آن ها این صنعت معنایی نخواهد داشت. ریل از دو قطعه تشکیل شده است که به صورت موازی و در فاصله ای معین از یکدیگر قرار گرفته اند. ریلها از فولاد نورد شده هستند و مسیری برای حرکت قطار را فراهم میکنند. از آنجا که چرخ های قطار با سطح ریل در تماس است، جنس ریل ها از فولادهای مقاوم به سایش مانند Ck45 و Ck55 ساخته می شود. البته علاوه بر قطار از ریل برای مواردی دیگر مانند ساخته درب های کشویی نیز استفاده می شود. کارخانه ذوب آهن اصفهان تنها تولیدکننده در کشور است که در زمینه تولید ریل فعالیت دارد.

ریل فولادی محصول نورد شده ای می باشد، که از دو قطعه موازی با سطح مقطع معین و طول بلند که بین آن ها ریل بندی هایی به صورت عمودی قرار دارد، تشکیل شده است. این ریل ها معمولا به علت نیاز به مقاومت به سایش از جنس Ck45 و Ck55 می باشند و با هدف تحمل و هدایت بار در کاربردهایی مثل راه آهن و قطار، مسیر حرکت جرثقیل ، واگن و درب های کشویی مورد استفاده قرار می گیرد. فولاد CK45 دارای ۰.۴۵ درصد کربن، ۰.۲۵ درصد سیلیسیم و ۰.۶۵ درصد منگنز است. در ساخت ریل ها علاوه بر Ck45 و Ck55 از چهارپهلو، تسمه های St37 و St52 نیز استفاده می گردد.

آشنایی با ریل جرثقیل

تاریخچه ی صنعت حمل و نقل ریلی

حمل و نقل ریلی به معنای جابجایی مسافر یا کالا به کمک وسیله ای چرخدار است که بر روی ریل حرکت می کند. بر خلاف حمل و نقل جاده ای که وسیله بر روی مسیری آماده به شکل دلخواه خود حرکت میکند، در صنعت حمل و نقل ریلی، وسیله ی نقلیه به وسیله ی مسیری که ریل ها ایجاد می کنند هدایت می شود. مسیر خط آهن از دو ریل فولادی موازی با یکدیگر تشکیل شده است که به وسیله ی تراورس های بتنی یا چوبی یا فولادی بهم متصل شده اند. تراورس یا ریل بند قطعه ای ست که بین دو ریل قرار میگیرد و ریل های فولادی روی آن بسته می شوند. لایه بالاست (Ballast) قسمتی دیگر از خط راه آهن است که ریل ها روی آن قرار می گیرد. بالاست لایه ای از مصالح سنگی شکسته شده است که قطری بین ۲۰ تا ۶۰ میلمیتر دارند. هدف استفاده از بالاست، تحمل نیروهای وارد بر ریل و تراورس ها، پخش و انتقال بار، جلوگیری از رشد گیاه و … است.

قدیمی ترین راه ریلی ساخته شده به دست بشر مربوط به قرن ششم پیش از میلاد یونان است. جنس ریل های اولیه از چوب بودند و حیوانات یا انسان برای به حرکت در آوردن واگن های چوبی استفاده می شد. در اروپا انتقال ریلی در میانه ی قرن شازدهم و در آلمان ظهور پیدا کرد. در نمونه های اولیه از اسب برای به حرکت در آوردن واگن ها استفاده می شد اما با توسعه ی لوکوموتیوهای بخار در بریتانیا و همچنین استفاده از ریل های فلزی تحولی در حمل و نقل ریلی به وجود آمد. در سال ۱۸۰۲ نخستین لوکوموتیو بخار و واگن های متصل به آن بین دو ناحیه در انگلستان جابجا شدند. بنابراین سیستم راه آهن در بریتانیا قدیمی ترین در نوع خودش به شمار می آید. در سال ۱۸۲۵ نخستین جابجایی مسافر توسط لوکوموتیو بخار به صورت عمومی انجام شد. در همین دوره بود که اختراع صورت گرفته در خصوص افزایش عمر آهن منجر به ساخته شدن ریل های آهنی با طول عمر بالا شد. ریل های آهنی به سرعت جایگزین ریل های چدنی شدند. در سال ۱۸۳۰ نخستین سیستم حمل و نقل درون شهری به کمک لوکوموتیو بخار در لیورپول و منچستر آغاز به کار کرد. به ترتیب سیستم حمل و نقل ریلی شروع به گسترش کرد و به سرعت به یکی از مظاهر پیشرفت تبدیل گردید. سیستم حمل و نقل ریلی هزینه های جابجایی را تا حدی زیادی کاهش داد. همچنین از نرخ گم شدن کالاها در حین جابجای نیز کاهش چشمگیری یافت. چرا که در حمل و نقل دریایی هر از چند گاهی به دلیل غرق شدن کشتی ها خسارات زیادی وارد می شد.

در دهه ی ۱۹۴۰ لوکوموتیوهای دیزلی جایگزین انوع بخار شدند و تا سال ۲۰۰۰ این پروسه ی جایگزینی ادامه داشت. در دهه ی ۱۹۶۰ نیز قطارهای پرسرعت برخی در ژاپن و سپس سایر کشورها معرفی شدند.

ریل راه آهن

تیپ های مختلف ریل های مطرح شده :

تیپ UIC 60: این استاندارد ریل در پروژهای راه آهن بین شهری (سبک)، درون شهری (سنگین)
تیپ S54: مورد استفاده در پروژه های مترو (استاندارد اروپا)
تیپ S49: مورد استفاده در پروژ های قطار (استاندارد اروپا)
استاندارد ریل
تیپ S: استاندارد اروپا

تیپ R: استاندارد روس

تیپ JIR: استاندارد ژاپن

تیپ A: مورد استفاده در جرثقیل

ریل های تیپ S و R بیشترین خرید و فروش را نسبت به بقیه استاندارد ها دارند. یک عدد دو رقمی در کنار استاندارد ریل استفاده میشود که مقدار جرم ریل به ازای یک متر طول آن است و نشان دهنده استحکام و تحمل ریل فولادی است. بیشتر استفاده این ریل ها برای مترو یا قطار درون شهری و حمل و نقل برون شهری می باشد.

ریل معدنی چیست؟

انواع ریل بر اساس کاربرد

ریل ها بر اساس کاربرد به دسته های زیر تقسیم می شوند:

ریل راه آهن (Rail Road) در تیپ های S، R، UIC و p
ریل جرثقیل Crain Rail در تیپ های MRS، CR، QC، KP
ریل معدنی در تیپ های JIS، S، R

میزان ریل مصرفی در ایران

میزان ریل مصرفی در ایران به ساخت خطوط ریلی جدید و یا ترمیم یا تعمیر خطوط ریلی قدیمی بستگی دارد. بیشترین پروفیل های مصرفی در ساخت خطوط ریلی در ایران از نوع UIC54 و UIC60 می باشد. وزن این پروفیل ها معادل با ۶۰ کیلوگرم است. بنابراین برای هر کیلومتر ۱۲۰ تن ریل مصرف می گردد. شرکت ذوب آهن اصفهان اولین تولیدکننده ریل فولادی در ایران می باشد. کشورهایی مانند هند، روسیه، اتریش و چین وارداکننده های ریل به ایران می باشند.