مزایا و معایب حمل‌ونقل ریلی چیست؟

یک روش بسیار محبوب برای حمل و جابجایی بار، حمل‌ونقل زمینی است، اما برای بارهای خاص، مزایای استفاده از راه آهن به گونه‌ای است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. اگر محموله شما احتیاج دارد که مسافتی طولانی را طی کند و در عین حال به زمان حساس نیست، حمل‌ونقل ریلی می تواند یک راه حل بسیار کارآمد برای زنجیره تامین شما باشد. از سوی دیگر حمل‌ونقل ریلی بخشی از زنجیره لجستیک است که حمل‌ونقل بین‌الملل کالا، ترانزیت و رشد اقتصادی را در اکثر کشورها تسهیل می‌کند. در ادامه قصد داریم تا علاوه بر پاسخ به پرسش حمل و نقل ریلی چیست، به شرح مزایا و معایب حمل‌و‌نقل ریلی نیز بپردازیم.

حمل‌ونقل ریلی چیست؟

حمل‌ونقل ریلی به جابجایی افراد و کالاها از طریق راه‌آهن یا جابه‌جایی مسافران و کالاها از طریق وسایل نقلیه چرخ‌دار گفته می‌شود که برای حرکت در خطوط راه‌آهن یا ریل ساخته شده‌اند. راه آهن یکی از کارآمدترین روش‌های حمل‌ونقل برای جابجایی کالا در سطح زمین است و برای حمل کالاهای سنگین و فله در مسافت‌های طولانی، اهمیت ویژه‌ای دارد.

در این جابجایی‌ها هزینه‌های حمل‌ونقل بخش بزرگی از کل هزینه‌های تحویل را شامل می‌شود. چند نمونه از کالاهایی که توسط راه آهن جابجا می شوند عبارتند از زغال سنگ، غلات، کود، مواد شیمیایی، محصولات جنگلی، وسایل نقلیه موتوری، فلزات و بسیاری از کالاهای دیگر.

راه‌آهن با ریل‌های فلزی طراحی شده و به قطارها اجازه می‌دهد تا برای حمل‌ونقل مسافر و بار از یک مکان به مکان دیگر بر روی ریل‌ها جابجا شوند. خطوط راه‌آهن معمولی از دو ریل موازی تشکیل شده‌اند که معمولاً از فولاد ساخته می‌شوند و به تیرهای متقاطع متصل می‌شوند تا فاصله ثابتی را بین دو ریل حفظ کنند. معمولاً قطارها توسط یک لوکوموتیو موتوری که با برق یا گازوئیل کار می کنند بر روی خطوط راه آهن حرکت می کنند.

مطالعات انجام شده بر روی حمل‌ونقل ریلی حاکی از آن است که حدود ۱.۱ میلیون کیلومتر خط راه آهن در سراسر دنیا وجود دارد که در این بین آمریکا بیشترین سهم را بر عهده دارد (۳۲%). پس از آن آسیا با ۳۰% و اروپا با ۲۴% در رده‌های بعدی قرار دارند.

اکثر محموله‌های حمل‌ونقل ریلی به صورت فله (بدون بسته‌بندی و در مقادیر زیاد) حمل می‌شوند. این نوع محموله را می‌توان مستقیما در واگن‌های قطار قرار داد اما از زمان معرفی کانتینرهای استاندارد حمل‌ونقل، استفاده از آن برای حمل کالاهای فله بسیار رواج پیدا کرده است.

ریل صنعتی چیست؟

ریل قطاری

مزایای حمل‌ونقل ریلی در مقایسه با سایر روش‌های حمل‌ونقل

در اینجا به برخی از مزایای حمل‌ونقل ریلی نسبت به سایر روش‌های حمل‌ونقل اشاره می‌شود:

• نیاز به سوخت کمتر: حمل‌ونقل ریلی در مقایسه با روش‌ حمل‌ونقل جاده‌ای نیاز به سوخت کمتری دارد. در نتیجه هزینه سوخت حمل‌ونقل ریلی نیز کمتر است (به خصوص برای حمل بار در حجم بالا).
• آلودگی کمتر: قطارها در یک مسافت مشخص سوخت کمتری نسبت به کامیون‌ها می‌سوزانند، از این رو حمل‌ونقل از طریق قطار سازگارتر با محیط زیست است. طبق گزارش انجمن راه آهن آمریکا (AAR)، راه آهن‌های باری می‌توانند یک تن بار را با یک گالن سوخت به طور متوسط ۴۷۹ مایل جابجا کنند. علاوه بر این، استفاده از حمل‌ونقل ریلی نسبت به حمل‌ونقل جاده‌ای می‌تواند انتشار گازهای گلخانه‌ای را تا ۷۵ درصد کاهش دهد و از همین رو به حمل و نقل سبز نیز معروف است.

• ظرفیت بالا: یکی از مزایای حمل‌ونقل ریلی، دارا بودن ظرفیت بالاست. قطارها قادر به حمل کالاهای سنگین و حجیم در مسافت‌های طولانی هستند. در واقع، یک قطار دو پشته می‌تواند تقریباً به اندازه ۲۸۰ کامیون در خود جای دهد که این می تواند برای حمل‌کنندگان با بارهای بزرگ بسیار مفید باشد. همچنین ظرفیت آن به راحتی با افزودن واگن‌های بیشتر قابل افزایش است.
• قابل اعتماد: بزرگترین مزیت حمل‌ونقل ریلی این است که قابل اعتمادترین روش حمل‌ونقل است زیرا کمترین تأثیر را از شرایط آب و هوایی مانند باران، مه و غیره در مقایسه با سایر روش‌های حمل‌ونقل می‌پذیرد.

• حمل‌ونقل ارزان‌تر: بیشتر هزینه‌های راه‌آهن در ماهیت هزینه‌های ثابت است که با افزایش محموله‌های جابجا شده، متوسط هزینه‌ها کاهش میابد. همچنین حمل‌ونقل ریلی در استفاده از نیروی کار مقرون به صرفه است و یک راننده و یک نگهبان برای حمل بار کافی است.
• راه آهن به عنوان بخشی از یک استراتژی چند وجهی: استفاده از حمل‌ونقل ریلی به عنوان بخشی از یک حمل‌ونقل ترکیبی می‌تواند مزایای قابل توجهی داشته باشد. هنگامی که فاصله بین مبدا و مقصد از ترکیب جاده و راه آهن تشکیل شده است، می‌توان از قطار برای بخش دوربرد محموله و از کامیون‌ها برای رساندن بار از مبدا به ترمینال و سپس از ترمینال به مقصد استفاده کرد.

• ایمنی: راه آهن به عنوان امن‌ترین نوع حمل‌ونقل شناخته شده است زیرا احتمال تصادف و خرابی راه‌آهن در مقایسه با سایر روش‌های حمل‌ونقل کمتر است.
• سازماندهی بهتر: حمل‌ونقل ریلی بهتر از هر نوع حمل‌ونقل دیگری سازماندهی شده است. مسیرها و برنامه‌های ثابتی دارد و خدمات آن در مقایسه با سایر روش‌های حمل‌ونقل مطمئن‌تر، یکنواخت‌تر و منظم‌تر است.
• سرعت بالا در مسافت‌های طولانی: سرعت حمل‌ونقل ریلی در مسافت‌های طولانی بیشتر از هر وسیله حمل‌ونقل دیگری به جز راه‌های هوایی است. بنابراین، بهترین انتخاب برای مسافت‌های طولانی است.

ریل جرثقیل سقفی چیست؟

معایب حمل‌ونقل ریلی

با وجود مزایایی که برای حمل‌ونقل ریلی برشمردیم، این شیوه حمل‌ونقل مانند سایر وسایل حمل‌ونقل محدودیت‌ها و معایبی نیز به همراه دارد.
• زمان حمل طولانی: حمل‌ونقل ریلی در مقایسه با برخی از روش‌های حمل‌ونقل مثل حمل‌ونقل هوایی، زمان حمل بالایی دارد. از این رو برای کالاهای حساس به زمان توصیه نمی‌شود.
• سرمایه عظیم: راه آهن نیاز به سرمایه‌گذاری کلان دارد. هزینه ساخت، نگهداری و هزینه‌های سربار در مقایسه با سایر روش‌های حمل‌ونقل بسیار بالا است. علاوه بر این در صورتی که مسیر احداث شده از ترافیک کافی برخوردار نباشد، سرمایه‌گذاری ممکن است به معنای هدر رفتن منابع عظیم باشد.
• عدم انعطاف پذیری: یکی دیگر از معایب حمل‌ونقل ریلی عدم انعطاف پذیری است. به گونه‌ای که مسیرها و زمان‌بندی آن را نمی‌توان با نیازهای فردی تنظیم کرد.
• عدم وجود خدمات درب به درب: حمل‌ونقل ریلی نمی‌تواند خدمات درب به درب را ارائه دهد زیرا محدود به یک مسیر خاص می‌باشد. بارگیری یا تخلیه مداوم در مسیر، مستلزم هزینه و آسیب بیشتر و اتلاف زمان است.
• انحصار: از آنجایی که راه‌آهن‌ها به سرمایه هنگفتی نیاز دارند، ممکن است باعث ایجاد انحصار شوند و علیه منافع عمومی عمل کنند.
• نامناسب برای مسافت کوتاه و بارهای کوچک: حمل‌ونقل ریلی برای حمل کالاها در حجم کم و مسافت کوتاه، نامناسب و غیراقتصادی است.

• عدم خدمت رسانی در مناطق روستایی: به دلیل نیاز به حجم بالای سرمایه‌گذاری، احداث راه آهن در مناطق روستایی به لحاظ اقتصادی قابل بهره برداری نیست. بنابراین حتی امروز هم برخی از مناطق بزرگ روستایی خدمات ریلی ندارند و این امر باعث ناراحتی بسیاری برای مردم ساکن در مناطق روستایی می‌شود.

ریل قطاری

برآورد هزینه حمل‌ونقل ریلی

همانطور که پیش از این بیان شد، حمل‌ونقل ریلی ارزانتر از حمل‌ونقل هوایی و گرانتر از حمل‌ونقل دریایی است. برای تخمین نرخ حمل‌ونقل ریلی، باید جنبه‌های مختلفی را در نظر بگیریم که این موارد عبارتند از:
• میزان مسافت برای جابجایی بار
• موقعیت جغرافیایی
• نوع واگن (مطالعه انواع واگن در مقاله پرکاربردترین وسایل حمل و نقل زمینی (جاده ای و ریلی))
• وزن بار
• نوع کانتینر مورد استفاده و…
ترکیب موارد بالا با یکدیگر بر قیمت‌گذاری در حمل‌ونقل ریلی تاثیر می‌گذارد.

یکی از نکات قابل توجه در بحث هزینه‌های حمل‌ ریلی این است که با صرف هزینه کم، امکان افزایش بار وجود دارد. اگرچه هزینه‌های اولیه برای حمل‌ونقل ریلی قابل توجه است، اما افزودن واگن‌های اضافی به قطار موجود، هزینه‌های نسبتا کمی را متحمل می‌شود. بنابراین ظرفیت حمل یک قطار باری را می‌توان به راحتی در مقابل هزینه‌های نسبتا کم افزایش داد.

همانطور که پیش از این بیان شد امروزه استفاده از راه آهن و حمل‌و‌نقل ریلی برای جابجایی بار (خصوصا بارهای فله) از یک مکان به مکان دیگر کاربرد فراوانی دارد. ما تلاش کردیم تا در این مقاله به پرسش حمل‌ونقل ریلی چیست پاسخ دهیم و به تفصیل مزایا و معایب حمل‌و‌نقل ریلی و راه آهن را بیان کنیم.